Elementy systemu
Charakterystyka elementów systemu nawadniającego
1. Rury, złączki, kształtki połączeniowe
1.1. Rury nawodnieniowe
Rury polietylenowe to narzędzia do rozprowadzenia wody po instalacji. W zależności od dobranej średnicy rury stosuje się materiał o różnej gęstości LDPE (przy średnicach do fi 32) lub HDPE. Wykonanie rury z odpowiednio gęstego materiału zapewnia odpowiednią dla danego połączenia elastyczność. Ciśnienie robocze rur stosowanych do nawodnień zwykle nie przekracza 4-6 atmosfer z uwagi na niewysokie ciśnienie robocze źródła wody.
Rury polietylenowe
- lekkie, niski ciężar właściwy
- elastyczne, niełamliwe i nie pękają w niskich temperaturach
- nie ulegają korozji chemicznej i biologicznej
- obojętne dla środowiska naturalnego
- długie odcinki zmniejszają liczbę połączeń
- wytrzymałość na rozciąganie
- cechuje je mały opór przepływu
- dobrze znoszą długotrwałe naprężenia
- przewidywana żywotność ok. 50 lat
- odporne na działanie promieni ultrafioletowych (UV)
- nie zmieniają właściwości mediów
W zależności od gęstości, polietylen dzieli się na trzy grupy:
- niskiej gęstości (Low Density) LDPE o gęstości do 0,925 g/cm3,
- średniej gęstości (Medium Density) MDPE o gęstości 0,925-0,938 g/cm3,
- wysokiej gęstości (High Density) HDPE o gęstości powyżej 0,938 g/cm3,
1.2. Kształtki i złączki do rur
Kształtki do rur PE dzielą się na kilka rodzajów w zależności od materiału, sposobu montażu i trwałości:
- Złączki wciskane stosowane są zazwyczaj wszędzie tam, gdzie ciśnienie nie jest zbyt wysokie (np. do podłączenia urządzeń kroplujących) oraz tam, gdzie nie są one narażone na działanie światła słonecznego (instalacje podziemne).
- Kształtki QJ to bardziej niezawodna wersja złączek wciskanych. Dzięki specjalnie zaprojektowanej dokrętce kontrującej stabilizują połączenia i eliminują ryzyko uszkodzeń mechanicznych.
- Złączki PE skręcane zapewniają największą elastyczność przy projektowaniu rurociągów. Nakrętki dociskowe wyposażone są w specjalnie ząbkowato ukształtowany o-ring (uszczelkę), dzięki której nie ma potrzeby w tych miejscach doszczelniania taśmą teflonową. Do podłączeń elementów gwintowanych wykorzystuje się kształtki podłączeniowe z gwintem zewnętrznym M lub gwintem wewnętrznym F. Przy połączeniach gwintowanych zaleca się stosowanie taśmy teflonowej bądź nici teflonowych zapewniających lepszą szczelność.
- Złączki ocynkowane to gwintowane kształtki metalowe do rur nawodnieniowych. Odznaczają się szczególną trwałością.
2. Filtry
2.1. Zastosowanie filtrów
Woda stosowana do systemów nawodnień często zawiera w sobie drobne zanieczyszczenia, takie jak piasek, muł, osady, materiały organiczne. Przy stosowania urządzeń o emiterach małej średnicy zaleca się stosowanie systemu filtracji w celu unikania zatorów w instalacji. Aby uchronić linie kroplujące, kroplowniki indywidualne, mikrozraszacze przed uszkodzeniami mechanicznymi i zatykaniem należy system wyposażyć w odpowiedni filtr siatkowy, dyskowy lub piaskowy.
2.2. Analiza wody
Przy korzystaniu z własnego ujęcia wody jakim jest studnia głębinowa należy koniecznie przed założeniem systemu nawadniającego wykonać analizę wody, aby sprawdzić zawartość związków żelaza, wapnia oraz manganu. W przypadku, gdy ich poziom odbiega znacząco od normy oprócz filtracji mechanicznej należy stosować odżelaziaczne i odmanganiacze. Maksymalne stężenie dopuszczalne żelaza odnoszące się do 1 dm 3 wody to 0,5 mg.
Jeśli woda pobierana jest ze zbiornika otwartego (np. staw) system należy wzbogacić o filtr żwirowy, który wyłapie wszelkie cząsteczki organiczne.
Twardość wody nie powinna przewyższać wartości 10 milivali, czyli 500 mg CaCO3 w 1 dm3 wody.
3. Sterowanie nawodnieniem
3.1. Automatyka nawadniania
Aby całkowicie zautomatyzować system nawadniania należy dobrać odpowiednie elektrozawory, sterowniki nawadniania oraz czujniki pogodowe. Użycie wszystkich trzech elementów zapewnia użytkownikowi pełen komfort korzystania z systemu.
3.2. Zawory
Zawory dzielą się na:
W przypadku zastosowania zaworów ręcznych należy pamiętać o ich obsłudze o wymaganym napięciu. Zawory elektromagnetyczne dzielą się na:
- o cewce 24 V (AC) współpracujące ze sterownikami 230 V (AC)
- z cewką impulsową 9 V (DC) kompatybilne ze sterownikami bateryjnymi 9 V.
Każdy zawór elektromagnetyczny posiada możliwość obsługi ręcznej. Większość modeli ma wbudowany regulator przepływu oraz zawór spustowy. Wielkość zaworów należy dostosować do potrzeb instalacji oraz rozmiaru zastosowanych rur.
3.3. Sterowniki nawadniania
Sterowniki nawadniania to urządzenia decydujące o częstotliwości, czasie i starcie nawadniania. Współpracują z elektrozaworami. Pozwalają na całkowite zautomatyzowanie systemu.
W zależności od możliwości podłączenia elektrycznego bądź jego braku wybieramy sterownik nawadniania bateryjny lub sterownik 230V. Należy pamiętać o odpowiednim dobraniu cewek elektrozaworów, aby połączenia elektryczne były ze sobą kompatybilne.
Sterowniki bateryjne dzielimy na:
- zawieszane na elewacji
- wodoszczelne odpowiednie do umieszczenia w skrzynkach kolektorowych
- nakranowe zawieszane bezpośrednio u ujścia wody.
Sterowniki 230 V dzielimy na:
- modułowe. Sterowniki modułowe dają możliwość rozbudowania systemu do od kilkunastu do kilkudziesięciu sekcji.
- o stałej liczbie wbudowanych sekcji.
Sterowniki nawadniania występują w dwóch wersjach - do montażu zewnętrznego i wewnętrznego. Programatory zewnętrzne dzięki wodoszczelnej obudowie są odporne na opady atmosferyczne w przeciwieństwie do wewnętrznych. Ich budowa jest dostosowana do warunków panujących na zewnątrz, tj. posiadają wbudowany zasilacz. Sterowniki do montażu w domu mają zewnętrzne dołączany transformator.
Dla klientów wymagających proponujemy użycie sterowników nawadniania Wi-Fi, które można programować bezpośrednio z urządzeń mobilnych. Posiadają zaawansowane funkcje dostosowywania dawek opadowych w oparciu o rzetelne dane ze stacji pogodowych, współpracują z większością czujników pogodowych dostępnych na rynku i podążają za filozofią smart-home.
Funkcje sterowników:
- Większość sterowników posiada funkcję manualnego włączenia nawadniania w dowolnym momencie bez zakłócania ustalonego harmonogramu nawadniania.
- Ustalają czasy startów sekcji, czasy trwania nawodnienia, częstotliwość i kolejność otwierania elektrozaworów.
- Sekcje mogą być zależnie od wybranego urządzenia programowanie niezależnie lub sekwencyjnie według wybranego spersonalizowanego programu.
- Niektóre sterowniki posiadają specjalnie dedykowane gniazdo pod czujnik pogodowy oraz funkcję opóźnienia nawadniania ze względu na wykryte opady atmosferyczne.
- Programatory dbają także o kontrolowanie strat wody dzięki funkcji budżetu wodnego, czyli korekty sezonowej.
- Użytkownicy mogą ze względu na różne warunki nasłonecznienia wprowadzić czasowe zmiany długości czasu nawadniania sekcji.
3.4. Czujniki nawadniania, czujniki pogodowe
Czujniki nawadniania dostarczają sterownikom dodatkowych danych decydujących o sposobie nawadniania. W zależności od budowy czujnika ma on różne przeznaczenie i dostarcza innych informacji.
Detektory deszczu posiadają higroskopijny dysk na wysięgniku ze zbiornikiem na opady atmosferyczne. Wyłącznik deszczowy po wykryciu ustalonej wysokości opadu pęcznieje przerywając do czasu wyschnięcia obwody elektryczne. Wówczas realizacja programu nawadniania zostaje zawieszona do czasu odparowania wody. Dyski higroskopijne mają zbliżony czas wysychania do czasu schnięcia murawy.
Czujniki wilgotności gleby wyposażone są w specjalną sondę do zakopania pod ziemią. Zbiera one dane o wilgotności podłoża i kontroluje wchłanianie wody w glebę. Czujnik nie dopuszcza do załączenia nawadniania w momencie, gdy podłoże jest jeszcze dostatecznie wilgotne.
Czujniki przepływu kontrolują prędkość wody w rurociągu. Przepływomierz daje sygnał sterownikowi, w momencie gdy wykryje anomalię aby wstrzymał otwieranie elektrozaworów. Miernik przepływu wskazuje także przyczynę nadmiernego lub zbyt małego przepływu wskazując konkretną sekcję, w której nastąpiła usterka.
Stacje pogodowe to czujniki zbierające kompleksowe dane na temat warunków atmosferycznych panujących na danych obszarze. Jest to zespolony zestaw czujników działających jednocześnie i dopełniających się nawzajem. Niektóre stacje są wyposażone w czujnik ewapotranspiracji mierzący stopień odparowania wody.
4. Emitery nawadniania
zraszacze, mikrozraszacze, linie kroplujące, taśmy kroplujące, kroplowniki indywidualne
W grupie zraszaczy statycznych znajdują się te o mniejszym promieniu zraszania (od 3 do 9 metrów) i niskich roboczych ciśnieniach (od 2 do 3 atmosfer). Wydatek wodny tego typu zraszaczy, jak i kształt wraz z zasięgiem podlewania ściśle wynika z doboru odpowiedniej dyszy. Dysze do zraszaczy statycznych to elementy wymienne. W asortymencie posiadamy zarówno dysze statyczne jak i dysze rotacyjne. Dysze rotacyjne do zraszaczy statycznych cechują się ekonomicznym poborem wody, długim zasięgiem i dużą możliwością regulacji. Dysze statyczne podlewają charakterystycznym stałym płaszczem wodnym i są niezwykle wydajne.
Zraszacze obrotowe posiadają drzewko dysz dedykowanych dla danego modelu spryskiwacza. Ten typ urządzeń dzielimy na turbinowe i młoteczkowe (impaktowe). W przypadku zraszaczy turbinowych wynurzalny trzpień urządzenia obraca się podlewając zwartym i gęstym strumieniem wodnym. Są to zraszacze długiego zasięgu (od 6 do 25 metrów) i w odróżnieniu od zraszaczy impaktowych cechują się cichą pracą. Urządzenia rotacyjne wymagają lepszego źródła wody tj. takiego, które jest w stanie zapewnić większe ciśnienie robocze (3 do 7 atmosfer) oraz większy przepływ. Większość modeli rotacyjnych posiada możliwość regulacji za pomocą specjalnych narzędzi.
- Mikrozraszacze
Mikrozraszacze pozwalają na delikatne zraszanie rabat kwiatowych, upraw w donicach, upraw pod osłonami i skalniaków. Sprawdzają się wszędzie tak, gdzie wymagana jest delikatna kropla oraz niezbyt długi promień zraszania. Są to urządzenia łatwe w montażu, często o budowie modułowej z wieloma wymiennymi elementami.
Mikrozraszacze to urządzenia uniwersalne ze względu na niskie wymagania wodne i mnogość konfiguracji. Dzięki prostym połączeniom bagnetowym ich montaż jest szybki i łatwy. Rozmiar wybranej dyszy wpływa na prędkość przepływu, który zazwyczaj wynosi od 30 do 330 l/h. Wymagane ciśnienie do pracy urządzeń to 1-3.5 atmosfer.
- Nawadnianie kroplowe
Nawadnianie kroplowe stosujemy wszędzie tam, gdzie chcemy uniknąć podlewania od góry. Są to narzędzia do precyzyjnego dostarczania wody w okolice strefy korzeniowej rośliny, a więc są odpowiednie na rabaty, żywopłoty i klomby.
Linie kroplujące to elastyczne przewody z filtrem UV z wtopionymi w procesie produkcji emiterami. Linie możemy podzielić na dwie grupy - linie kroplujące z kompensacją ciśnienia oraz linie kroplujące bez kompensacji ciśnienia. Ponad to w grupie linii wyrównujących ciśnienie znajdują się także modele do nawadniania podziemnego. Linie rozróżniamy ze względu na częstotliwość zamontowanych emiterów (od co 30 cm do az co 100 cm), wydatek z emitera (od 1 l/h do aż 2,3 l/h) oraz średnicę (fi 16- fi20).
Taśmy kroplujące to narzędzia do rozprowadzania wody w uprawach szklarniowych oraz w systemach nawadniania upraw polowych. Ich cieńsze ścianki i wszywane emitery sprawiają, że nie są urządzeniem długotrwałym. Są odpowiednie do nawadniania upraw sezonowych takich jak np. maliny. Taśmy rozróżniamy ze względu na częstość emiterów (od co 10 cm do co 60 cm), grubość ścianki oraz długość rolki. Żywotność taśmy kroplującej ocenia się na ok 3 lat. W odróżnieniu od linii kroplujących nie występują modele taśm kroplujących z kompensacją ciśnienia, wobec tego ważne jest, aby przestrzegać maksymalnej długości ciągów.
Kroplowniki indywidualne dostępne są w różnych wersjach (od 4 l/h do 8 l/h). Jeżeli zachodzi potrzeba można do kroplownika dołączyć wężyk, który precyzyjnie podaje wodę wprost do strefy korzeniowej rośliny. Kroplowniki sprawdzają się przy nieregularnej rozstawie roślin na rabacie, w systemach nawadniania donic oraz w nawadnianiu upraw szklarniowych.
